«Όσο επιθετική είναι η συμπεριφορά της Αρμενίας στο Καραμπάχ, τόσο μη εποικοδομητική είναι η συμπεριφορά της κατά τις διαπραγματεύσεις. Ελπίζω ότι η αποτελεσματική στρατιωτική απάντηση του στρατού του Αζερμπαϊτζάν θα αναγκάσει την αρμενική πλευρά να προσεγγίσει πιο εποικοδομητικά τις διαπραγματεύσεις».

Του Κωνσταντίνου Σιούμπουρα

«Οι επιθετικές ενέργειες της Αρμενίας στα κατεχόμενα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν πήραν ακόμα πιο επικίνδυνο χαρακτήρα το τελευταίο διάστημα» καταγγέλλει ο πρέσβης της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν Rahman Mustafayev σε αποκλειστική συνέντευξή του στο menoeuropi.gr (Μένω Ευρώπη). Ωστόσο, όπως υποστηρίζει ο κ. Mustafayev «η αποτελεσματική στρατιωτική απάντηση του στρατού του Αζερμπαϊτζάν θα αναγκάσει την αρμενική πλευρά να προσεγγίσει πιο εποικοδομητικά τις διαπραγματεύσεις».

Κύριε Πρέσβη, στις αρχές Απριλίου στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ σημειώθηκε η μεγαλύτερη αναζωπύρωση εχθροπραξιών των τελευταίων ετών. Τι συνέβη, ποιες είναι οι αιτίες;

Όταν μιλάμε για την αναζωπύρωση, θα πρέπει να καταλαβαίνουμε ότι αναφερόμαστε στην κατάσταση στα κατεχόμενα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν. Δεν είναι μόνο το Ναγκόρνο Καραμπάχ, αλλά και οι 7 άλλες κατεχόμενες από τις αρμένικες δυνάμεις περιοχές – Lacin, Kelbajar, Agdam, Fizuli, Jabrail, Qubadli, Zangilan, συνολικής έκτασης 14 χιλ. τ. χμ. Πριν από τη σύγκρουση του 1988 εκεί ήταν το σπίτι 500 χιλιάδων και άνω Αζέρων, οι οποίοι για σχεδόν 25 χρόνια τώρα είναι πρόσφυγες στην ίδια τους τη γη.

Από την έναρξη της σύγκρουσης το 1988 στα εδάφη μας αυτά καταστράφηκαν μνημεία του προ-χριστιανικού, χριστιανικού και ισλαμικού πολιτισμού του Αζερμπαϊτζάν. Το μουσεία λεηλατήθηκαν, καταστράφηκαν νεκροταφεία, όμορφες πόλεις, δρόμοι και σπίτια μετατράπηκαν σε ερείπια.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, οι επιθετικές ενέργειες της Αρμενίας πήραν ακόμα πιο επικίνδυνο χαρακτήρα. Οι Αρμένιοι άρχισαν να πραγματοποιούν στρατιωτικές ασκήσεις στα κατεχόμενα εδάφη, πυροβολούσαν με βαρέα όπλα χωριά του Αζερμπαϊτζάν και αυτό προκάλεσε πολυάριθμες απώλειες αμάχων. Μόνο κατά την περίοδο από τις 2 έως 5 Απριλίου βομβαρδίστηκαν 32 χωριά, σκοτώθηκαν 6 άνθρωποι και 24 τραυματίστηκαν, καταστράφηκαν 37 κτίρια, συμπεριλαμβανομένων σχολείων.

Συνεπώς, είναι προφανές ότι οι λόγοι της αναζωπύρωσης είναι η συνεχιζόμενη κατοχή, οι εγκληματικές ενέργειες της Αρμενίας στα κατεχόμενα εδάφη, οι κατάφωρες παραβιάσεις από αυτήν του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Στις αρχές Απριλίου το Αζερμπαϊτζάν αποφάσισε να βάλει ένα τέλος σε αυτές τις εγκληματικές ενέργειες.

Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση στη διαδικασία διευθέτησης της σύγκρουσης και ποια είναι η θέση της χώρας σας;

Όσο επιθετική είναι η συμπεριφορά της Αρμενίας στο Καραμπάχ, τόσο μη εποικοδομητική είναι η συμπεριφορά της κατά τις διαπραγματεύσεις. Στην ουσία, έχει μπλοκάρει όλες τις ειρηνευτικές πρωτοβουλίες προέδρων της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ, συμπεριλαμβανομένου του ειρηνευτικού σχεδίου του 2009 και της πρόσφατης πρωτοβουλίας του επικεφαλής του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας. Κατά τη γνώμη μου, οι μεσολαβητές έχουν κουραστεί από την εν λόγω πολιτική του Ερεβάν.

Ωστόσο, το θεμέλιο της διευθέτησης δεν έχει αλλάξει και δεν πρόκειται να αλλάξει. Είναι τα Ψηφίσματα 822, 853, 874 και 884 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ του 1993 και το Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ από τις 14 Μαρτίου 2008 «Η κατάσταση στα κατεχόμενα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν», τα οποία επιβεβαίωσαν:

  • την υποστήριξη της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της, δηλαδή συμπεριλαμβανομένου του Ναγκόρνο-Καραμπάχ,
  • την αναγκαιότητα της άμεσης, πλήρους και άνευ όρων απόσυρσης των αρμενικών στρατιωτικών δυνάμεων από όλα τα κατεχόμενα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν,
  • το αναφαίρετο δικαίωμα του πληθυσμού που εκδιώχθηκε από τα κατεχόμενα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν να επιστρέψει στα σπίτια του.
  • τον προσδιορισμό του τελικού καθεστώτος του Ναγκόρνο Καραμπάχ, εντός των συνόρων της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν.

Αυτές είναι οι Αρχές που αποτελούν το θεμέλιο της διευθέτησης και της θέσης μας και δεν θα υπάρχει κανένα άλλο θεμέλιο. Η εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν δεν είναι και δεν θα γίνει ποτέ αντικείμενο συμβιβασμού και διαπραγματεύσεων. Το Διεθνές Δίκαιο είναι εξ ολοκλήρου στην πλευρά του Αζερμπαϊτζάν και αυτό θα πρέπει να κατανοήσουν τόσο η Αρμενία, όσο και η διασπορά της που την υποστηρίζει.

Η αρμενική πλευρά επιμένει στην αυτοδιάθεση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ζητάει μέχρι και την απόσχιση του. Ποια είναι η θέση σας στο θέμα αυτό;

 Το θέμα του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των εθνών έγινε πολύ επίκαιρο σήμερα. Αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν ζούμε σε μια ζούγκλα, όπου όλα λύνονται με τη βία, αλλά σε έναν κόσμο όπου ισχύουν ορισμένοι νόμοι και κανόνες.

Πρώτ’ απ’ όλα, το Διεθνές Δίκαιο δεν επιτρέπει τη χρήση της Αρχής αυτής με στόχο την παραβίαση της ενότητας και της εδαφικής ακεραιότητας των κυρίαρχων κρατών. Στο Ψήφισμα 2625 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ που εγκρίθηκε κατά την 25η Σύνοδο στις 24 Οκτωβρίου 1970 σημειώνεται ότι η χρήση της Αρχής αυτοδιάθεσης των εθνών «δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως αυτή που επιτρέπει ή ενθαρρύνει οποιαδήποτε δράση που μπορεί να οδηγήσει στο μερικό ή ολικό διαμελισμό της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ενότητας των κυρίαρχων και ανεξάρτητων κρατών…», και περαιτέρω αναφέρεται ότι «κάθε κράτος-μέλος πρέπει να απέχει από οποιαδήποτε δράση που αποσκοπεί στη μερική ή ολική διαταραχή της εθνικής ενότητας και της εδαφικής ακεραιότητας του οποιουδήποτε άλλου κράτους».

Δεύτερον, η εφαρμογή της εν λόγω Αρχής είναι ασυμβίβαστη με απελάσεις και εθνοκάθαρση. Σας υπενθυμίζω πως η Αρμενία επικαλέστηκε την Αρχή αυτή μόνο όταν το 1987-1988 από την Αρμενία εκδιώχτηκαν περίπου 250.000 Αζέροι, που διέμεναν στα ιστορικά τους χωρία και πόλεις. Στη συνέχεια, το 1992-1993 οι αρμένικες ένοπλες δυνάμεις απέλασαν από το Ναγκόρνο Καραμπάχ 45.000 Αζέρους, δηλαδή σχεδόν το 24% του πληθυσμού της περιοχής, και πάνω από μισό εκατομμύριο Αζέρους από τις 7 περιοχές του Αζερμπαϊτζάν που αναφέραμε προηγουμένως. Αυτές οι μαζικές απελάσεις αποτελούν τη σαφή ένδειξη του γεγονότος ότι η ίδια η Αρχή του δικαιώματος των λαών στην αυτοδιάθεση είναι μικρού ενδιαφέροντος για την Αρμενία. Ενδιαφέρει την αρμενική πλευρά μόνο για να δικαιολογήσει την επιθετικότητα, την κατοχή, την προσάρτηση και τη δημιουργία ενός εθνικά καθαρού κράτους.

Ποιες είναι οι προοπτικές της διαδικασίας διευθέτησης της σύγκρουσης μετά την απριλιανή αναζωπύρωση;

 Ελπίζω ότι η αποτελεσματική στρατιωτική απάντηση του στρατού του Αζερμπαϊτζάν θα αναγκάσει την αρμενική πλευρά να προσεγγίσει πιο εποικοδομητικά τις διαπραγματεύσεις. Η αντίδραση της παγκόσμιας κοινής γνώμης, των κορυφαίων χωρών και διεθνών οργανισμών δείχνει ότι όλοι έχουν κουραστεί από τις προκλητικές ενέργειες της Αρμενίας, ότι θέλουν την ενεργοποίηση της δραστηριότητας της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ και την άμεση διευθέτηση της σύγκρουσης. Παρεμπιπτόντως, η ίδια η Αρμενία, η οποία αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα, βρίσκεται υπό την επίκριση του ΟΑΣΕ και της Κ.Σ.Σ.Ε σχετικά με τη σκλήρυνση των αντιποίνων εναντίον των πολιτικών αντιπάλων και θα πρέπει να ενδιαφέρεται για την άμεση διευθέτηση όχι λιγότερο από τους άλλους.

Διάβασα την πρόσφατη μακροσκελή δήλωση του Προέδρου της Αρμενίας στους ξένους πρεσβευτές στο Ερεβάν και έμεινα άναυδος – ακόμα και τώρα, μετά από μεγάλες απώλειες στο μέτωπο, ο ίδιος δε χρησιμοποίησε καθόλου τέτοιες φράσεις-κλειδιά για την ειρηνική διευθέτηση, όπως «το διεθνές δίκαιο», «ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ,» ενώ η λέξη «ειρήνη» χρησιμοποιείται μόνο μια φορά και μέσα σε ένα απόσπασμα. Όλο το ίδιο μίσος, φοβίες και εθνικός σοβινισμός. Ως εκ τούτου, αμφιβάλλω ότι η αρμενική πλευρά μπορεί να φτάσει στην ειρήνη μόνη της – χρήζει «βοήθειας». Σε αυτό το θέμα είναι πολύ σημαντική η θέση των χωρών-μελών της ΕΕ, όπως της Ελλάδας, η οποία είναι κοντά στην Αρμενία ιστορικά και θρησκευτικά. Είναι απαραίτητο να πιεστεί η Αρμενία για να επιστρέψει μέσα στο διεθνές νομικό πλαίσιο, να προχωρήσει στην εφαρμογή των διατάξεων των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και των σχεδίων για την ειρηνική διευθέτηση της σύγκρουσης, τα οποία βασίζονται σ’ αυτές τις διατάξεις. Αυτό θα ωφελήσει την ειρήνη, την ασφάλεια και την ανάπτυξη ολόκληρης της περιοχής του Νοτίου Καυκάσου, που έχει, όπως γνωρίζετε, όλο και αυξανόμενη σημασία για την Ελλάδα.