Οι Βρετανοί κατά 52% ψήφισαν Brexit. Πρόκειται για μια ιστορική απόφαση που συγκλονίζει την Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο. Η στερλίνα έπεσε αμέσως στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1985, ενώ οι πρώτες φωνές της φιλοευρωπαϊκής Βορείου Ιρλανδίας και της Σκωτίας για ανεξαρτητοποίηση ακούστηκαν ως το Λονδίνο! Την ίδια ώρα ακροδεξιοί ανά την Ευρώπη ζητούν και αυτοί αντίστοιχα δημοψηφίσματα.
Είναι ένα πολύ δύσκολο πρωινό για τη Βρετανία, την Ευρώπη, τον κόσμο. Καθώς η καταμέτρηση των ψήφων για το δημοψήφισμα παραμονής ή όχι του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ενωση ακόμα συνεχιζόταν, οι διεθνείς αγορές εξέπεμψαν τα πρώτα σήματα ανησυχίας – ενδεικτικό του ότι ακόμα και αν το Remain υπερίσχυε, όπως προμήνυε το βράδυ της Πέμπτης, τα τραύματα θα παρέμεναν βαριά. Αλλά τα τραύματα θα είναι χειρότερα…
Τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής τα αποτελέσματα έδειξαν Brexit! Στις 6.40 π.μ. (ώρα Ελλάδος) το BBC προέβλεψε ότι η Βρετανία ψήφισε έξοδο από την ΕΕ σύμφωνα με τα αποτελέσματα σε 309 από τις 382 περιφέρειες. Το αποτέλεσμα ήταν 51,7% Brexit, 48,3% Remain, με ποσοστό συμμετοχής 72%. Λίγο μετά τις 9 π.μ. το επίσημο αποτέλεσμα για τις 382 περιφέρειες ανακοινώθηκε: ήταν 52% – 48%, υπέρ του Brexit. Συνολικά 17,410 εκατ. Βρετανοί ψήφισαν για την αποχώρηση της χώρας τους από την ΕΕ, ενώ 16,141 εκατ. Βρετανοί υπέρ του Remain. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχαιρετά την ευρωπαϊκή οικογένεια ύστερα από τέσσερις δεκαετίες – είχε ενταχθεί το 1973 στην τότε ΕΟΚ.
Πολλοί αναλυτές έσπευσαν αν υποδείξουν ότι η βρετανική ψήφος υπέρ του Brexit δεν είναι απλά μια βρετανική υπόθεση, αλλά άνοιξε το Κουτί της Πανδώρας: η ΕΕ απειλείται τώρα με νέες αποχωρήσεις κρατών-μελών και πολύ γρήγορα ο ακροδεξιός ολλανδός πολιτικός Γκέερτ Βίλντερς ζήτησε να γίνει δημοψήφισμα για την αποχώρηση από την ΕΕ και στην Ολλανδία η οποία είναι μέλος και της Ευρωζώνης. Για την περίπτωση της Ολλανδίας είχε προειδοποιήσει και ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Βλέπετε, οι ηγεσίες όλου του πλανήτη – πλην Ντόναλντ Τραμπ – είχαν παρακαλέσει τους Βρετανούς να μείνουν στην ΕΕ. Αλλά αυτοί επέλεξαν διαφορετικά. Και λίγο μετά τις 8.30 π.μ. της Παρασκευής και η ηγέτις της γαλλικής Ακροδεξιάς, Μαρίν Λεπέν, θριαμβολόγησε για «νίκη της ελευθερίας», ζητώντας παράλληλα τη διεξαγωγή αντίστοιχου δημοψηφίσματος και στη Γαλλία, ενώ ακολούθησε και η Λέγκα του Βορρά στην Ιταλία: «Τώρα είναι η σειρά μας» είπαν. Ολλανδία, Γαλλία, Ιταλία: αυτές οι χώρες είναι το κύτταρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι τρεις από τις έξι πρώτες χώρες που ενώθηκαν το 1957 για να φτιάξουν την ΕΟΚ, τώρα συζητούν να φύγουν.
Για «νίκη των απλών και αξιοπρεπών ανθρώπων», μια «μέρα που θα πάψει να ανεμίζει η σημαία της ΕΕ» και «ένα αποτέλεσμα που θα γκρεμίσει το οικοδόμημα της Ευρώπης και θα δημιουργήσει μια ήπειρο ανεξάρτητων κρατών» μίλησε με δάκρυα στα μάτια ο Νάιτζελ Φάρατζ, ο αμφιλεγόμενος ηγέτης του ευρωσκεπτικιστικού Ukip, ο οποίος είχε στηρίξει εξ αρχής την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ. Λίγο αργότερα, σε δηλώσεις έξω από το κοινοβούλιο ο Φάρατζ ζήτησε να ανακηρυχθεί η 23η Ιουνίου «εθνική εορτή»!
Από την πλευρά του, ο Τζέρεμι Κόρμπιν των Εργατικών που μάλλον απρόθυμα είχε στηρίξει την παραμονή στην ΕΕ, έσπευσε να ερμηνεύσει το αποτέλεσμα αποδίδοντάς το στην περιθωριοποίηση πολλών κοινοτήτων και – επιχειρώντας να αποκομίσει πολιτικά ωφέλη – κατηγόρησε τις τελευταίες κυβερνήσεις «που έχουν εξαγριώσει τους πολίτες».
Με βάση αυτές τις πρώτες προβλέψεις η στερλίνα κατέρρευσε τα ξημερώματα της Παρασκευής. Όπως μετέδωσε το Bloomberg η ισοτιμία της με το δολάριο έπεσε στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1985! Ισχυρές πιέσεις δεχτηκε και το ευρώ. Στην Ιαπωνία η Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε ετοιμότητα να ενισχύσει τη ρευστότητα ώστε να απορροφηθούν οι αναταράξεις στην οικονομία – και όντως το χρηματιστήριο του Τόκιο κατέγραψε απώλειες -8,05%! Στο -4% έφθασαν οι απώλειες στο χρηματιστήριο του Σίδνεϊ στην Αυστραλία, πολύ προτού ανοίξουν οι ευρωπαϊκές αγορές. Από την πλευρά του, ο οίκος Standard and Poor’s επιβεβαίωσε ότι είναι πλέον πιθανή η υποβάθμιση της βρετανικής οικονομίας μετά την απόφαση του Brexit.
Στο άκουσμα των αποτελεσμάτων, οι Βρυξέλλες ανακοίνωσαν έκτακτη σύσκεψη για τις 9 π.μ. (ώρα Ελλάδος) των Τεσσάρων, δηλαδή του προέδρου του Συμβουλίου της Ευρώπης Ντόναλντ Τουσκ, του προέδρου της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, του προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς και του προεδρεύοντος αυτό το εξάμηνο της ΕΕ, ολλανδού πρωθυπουργού, Μαρκ Ρούτε. Είναι μια ιστορική και ιδιαίτερα οδυνηρή καμπή: 43 χρόνια μετά την ένταξή της στην τότε ΕΟΚ, η Βρετανία φεύγει από την ευρωπαϊκή οικογένεια. «Είναι μια άσχημη μέρα για την Ευρώπη» είπε ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας σε μια πρώτη αντίδραση από το Βερολίνο. Από την πλευρά του ο Μάρτιν Σουλτς δήλωσε στο ARD και στο ZDF πως «η Βρετανία στέκεται μετά την απόφαση για Brexit ενώπιον μιας δύσκολης οικονομικής αποστολής. Η χώρα βρίσκεται ενώπιον μιας φάσης ανασφάλειας. Τώρα πρέπει η ΕΕ να αναλύσει την κατάσταση με νηφαλιότητα», πρόσθεσε.
Μετά την ιστορική ψήφο των Βρετανών, πρέπει να ενεργοποιηθεί το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβώνας. Το κράτος που θέλει να φύγει γνωστοποιεί με αυτόν τον τρόπο την πρόθεσή του στις Βρυξέλλες και αρχίζει μια περίοδος διαπραγμάτευσης, ώστε να οριστούν εκ νέου οι σχέσεις του εν λόγω κράτους με την ομάδα της ΕΕ. Η όποια συμφωνία θα πρέπει να συνομολογηθεί για λογαριασμό της ΕΕ από το Συμβούλιο, με ειδική πλειοψηφία, μετά τη σύμφωνη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η εφαρμογή των συνθηκών θα τερματισθεί για το εν λόγω κράτος από την ημερομηνία ισχύος της συμφωνίας αποχώρησης ή, ελλείψει αυτού, δύο χρόνια μετά την γνωστοποίηση, εκτός και αν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σε συμφωνία με το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος, ομόφωνα αποφασίσει να παρατείνει αυτήν την περίοδο. Εάν το κράτος που αποχωρεί από την ΕΕ ζητήσει να επανέλθει, το αίτημά του θα πρέπει να τεθεί υπό τη διαδικασία που αναφέρεται στο άρθρο 49. Την άμεση ενεργοποίηση του άρθρου 50, για να μην παραταθεί η αβεβαιότητα αλλά και για να δεχτεί νέες πιέσεις ο Ντέιβιντ Κάμερον ζήτησε ο Κόρμπις. Στο εσωτερικό σκηνικό της Βρετανίας, τα πράγματα δεν είναι λιγότερο επώδυνα. Ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον τζογάρισε με τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος και ανήγαγε σε προσωπικό πολιτικό στοίχημα την παραμονή στην ΕΕ – τώρα αναμένεται να δεχθείπιέσεις να παραιτηθεί. Πολλοί έσπευσαν να υποδείξουν την ανάγκη για ένα συνέδριο αλλαγής ηγεσίας στους Συντηρητικούς το προσεχές φθινόπωρο. Σε όλα τα συστημικά κόμματα όμως, κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων οι γραμμές είχαν σπάσει και υπήρχαν διαφορετικές απόψεις – και οι Εργατικοί είχαν ενστάσεις με το πόσο αποτελεσματικά και πειστικά υποστήριξε το Remain ο νέος ηγέτης του κόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν, ο οποίος από την πλευρά του αναμένεται να καταθέσει πρόταση μομφής κατά του Κάμερον, χωρίς πολλή τύχη όμως.
Στη Σκωτία, η οποία προ διετίας είχε ψηφίσει υπέρ της παραμονής της στο Ηνωμένο Βασίλειο με το σκεπτικό ότι θα παραμείνει και μέλος της ΕΕ, το πολιτικό κατεστημένο βρίσκεται σε αμηχανία και ήδη οι τοπικοί ηγέτες έχουν κάνει λόγο για ένα δεύτερο δημοψήφισμα. H Νίκολα Στέρτζιον, πρωθυπουργός της Σκωτίας, είπε ότι οι Σκωτσέζοι ψήφισαν για παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ενωση, προαναγγέλοντας εμμέσως πλην σαφώς νέα κίνηση για ανεξαρτητοποίηση από τη Βρετανία.
Στη Βόρεια Ιρλανδία όπου οι πολίτες ψήφισαν σε ποσοστό 56% υπέρ της παραμονής, το Σιν Φέιν σχολίασε πως η βρετανική κυβέρνηση έχει απωλέσει το δικαίωμα να εκπροσωπεί πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή. Ο Τζέρι Ανταμς, ηγέτης του Σιν Φέιν, είπε ότι η βρετανική ψήφος υπέρ του Brexit «ενισχύει την υπόθεση» του δημοψηφίσματος για μία «ενωμένη Ιρλανδία»! Στο ίδιο κλίμα ο Μάρτιν ΜακΓκίνες, αναπληρωτής πρωθυπουργός της Β. Ιρλανδίας, ζήτησε δημοψήφισμα για ενωμένη Ιρλανδία!
Πολύ προτού διαλυθεί η Ενωμένη Ευρώπη φαίνεται πως μπορεί να διαλυθεί το Ηνωμένο Βασίλειο!
Η ανατροπή του κλίματος
Κι όμως το βράδυ της Πέπτης το κλίμα ήταν αλλιώς. Οταν το Μπιγκ Μπεν ήχησε δέκα φορές, οι κάλπες έκλεισαν στο Νησί και ήταν πια η ώρα της καταμέτρησης, των δηλώσεων και των αριθμών.
Η δήλωση του ηγέτη του δεξιού ευρωσκεπτικιστικού Κόμματος Ανεξαρτησίας Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP), Νάιτζελ Φάρατζ, στην οποία υπονοείται ότι το Brexit αναμένεται να ηττηθεί, έδειχνε ότι η πλάστιγγα -ενδεχομένως- να «γέρνει» προς παραμονή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο εκπρόσωπος της καμπάνιας Leave.EU τόνισε ότι «ο Νάιτζελ Φάρατζ είπε πριν από λίγο ότι δεν γνωρίζει τίποτε περισσότερο από τον οποιοδήποτε άλλο Βρετανό για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος».
Προβάδισμα οκτώ μονάδων στην παραμονή της Μεγάλης Βρετανίας στην ΕΕ έδινε η δημοσκοπική εταιρεία Ipsos Mori, μετά την επεξεργασία δεδομένων από έρευνά της την Τετάρτη και την Πέμπτη – στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα αφού έκλεισαν οι κάλπες.
Αντίστοιχα, με 52% προηγείτο το Bremain έναντι 48% του Brexit στην έρευνα της YouGov, που διενεργήθηκε πριν από την ψηφοφορία – και αυτά τα στοιχεία γνωστοποιήθηκαν αφού οι κάλπες είχαν κλείσει.
Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας και υποστηρικτής της παραμονής της χώρας στην ΕΕ, Ντέιβιντ Κάμερον ευχαρίστησε μέσω Twitter όσους ψήφισαν υπέρ του Bremain, για «μια ισχυρότερη, ασφαλέστερη Βρετανία εντός ΕΕ», καθώς και όσουςενεπλάκησαν στην καμπάνια υπέρ της παραμονής.